FastAPI در مقابل Django: مقایسهای جامع و دقیق در سال ۲۰۲۵
۰
وقتی صحبت از ساخت برنامههای وب با پایتون میشود، دو فریمورک همیشه مطرحاند: FastAPI و Django. هر دوی این ابزارها قدرتمند هستند، اما هر کدام برای نیازها، فلسفهها و موقعیتهای استفاده متفاوتی طراحی شدهاند. چه شما یک بنیانگذار استارتاپ باشید که به دنبال نمونهسازی سریع ایدهاش هستید، چه یک توسعهدهنده بکاند که دنبال بهینهسازی عملکرد هستید، یا سرپرست تیمی که باید برای پروژهای بزرگ فناوری مناسب را انتخاب کند، دانستن نکات قوت و ضعف این فریمورکها میتواند زمان، انرژی و دردسرهای آینده را کاهش دهد.
در این مقاله، با جزئیات به مقایسه FastAPI و Django میپردازیم و به شاخصهایی مثل عملکرد، سهولت استفاده، مقیاسپذیری، منحنی یادگیری و موارد دیگر نگاه میکنیم. در پایان، تصویری واضحتر خواهید داشت که کدام فریمورک برای پروژه بعدیتان مناسبتر است، یا شاید حتی ترکیب آنها.
FastAPI و Django چیستند؟
FastAPI
FastAPI یک فریمورک وب مدرن و با عملکرد بالا است که برای ساخت سریع و کارآمد API طراحی شده است. این فریمورک توسط Sebastián Ramírez در سال ۲۰۱۸ عرضه شد و روی Starlette (برای بخشهای وب) و Pydantic (برای اعتبارسنجی دادهها) ساخته شده است. FastAPI از تایپ هینتهای پایتون و برنامهنویسی ناهمزمان (async) بهره میبرد و برای توسعهدهندگانی که سرعت و تجربه توسعهدهنده برایشان مهم است، یکی از محبوبترین گزینههاست. این فریمورک سبک، انعطافپذیر است و بهترین انتخاب برای میکروسرویسها یا اپلیکیشنهای مبتنی بر API محسوب میشود.
Django
Django یک فریمورک همهکاره و بسیار آزمایششده است که از سال ۲۰۰۵ وجود دارد. این فریمورک با فلسفه "بستههای آماده" شناخته میشود؛ به این معنی که تقریباً هر چیزی که برای ساخت یک اپ وب نیاز دارید، مثل ORM (Object-Relational Mapping)، احراز هویت، پنل مدیریت، سیستم قالببندی و غیره، از ابتدا دارد. Django گزینهای عالی برای توسعه سریع برنامههای کاربردی مونولیتیک و ساختارمند است، به خصوص وقتی به چارچوبی قوی و نظرمند (opinionated) نیاز داشته باشید.
۱. عملکرد
FastAPI: ساختهشده برای سرعت
FastAPI ذاتاً ناهمزمان است و از asyncio پایتون و ابزارهایی مثل uvloop استفاده میکند. این یعنی میتواند هزاران درخواست در ثانیه را با کمترین سربار پردازش کند و برای APIهای با عملکرد بالا یا برنامههای بلادرنگ مانند سیستمهای چت یا بکاند اینترنت اشیا (IoT) بسیار مناسب است. بنچمارکها نشان میدهند که FastAPI عملکردی بهتر از فریمورکهای سنتی همگام (synchronous) دارد و گاهی حتی با سرعت Node.js یا Go رقابت میکند.
Django: قابل اعتماد اما کندتر
در مقابل، Django به صورت پیشفرض همگام است (هرچند از نسخه ۳.۰ پشتیبانی از async را اضافه کرده است). Django کند نیست؛ برای مثال سایتهای بزرگی مثل اینستاگرام و پینترست از آن استفاده میکنند، اما برای همان سطح عملکرد خام FastAPI بهینه نشده است. سربار Django ناشی از فلسفه "هر چیزی داخل بسته" آن است که میتواند پردازش APIهای ساده را کند کند اگر مراقب نباشید.
برنده: FastAPI اگر اولویت شما عملکرد خام است. Django در برنامههای وب سنتی خوب است اما در شرایط همزمانی بالا کمی عقب میماند.
۲. سهولت استفاده و تجربه توسعهدهنده
FastAPI: مینیمالیست و بدیهی
FastAPI با سادگی خود میدرخشد. شما روتها را با توابع پایتون تعریف میکنید، از تایپ هینتها برای اعتبارسنجی اتوماتیک استفاده میکنید، و مستندات OpenAPI به صورت خودکار (از طریق Swagger UI) دریافت میکنید. یک API ابتدایی میتواند ظرف چند دقیقه آماده شود:
اگر با پایتون ۳.۶+ و تایپ هینتها آشنا باشید، منحنی یادگیری آن ملایم است. بعلاوه، پیامهای خطا بسیار دقیق و کاربرپسند هستند که کمک بزرگی در رفع اشکال است.
Django: ساختارمند اما پرزحمت
فلسفه "همهچیز درون بسته" Django باعث میشود اجرای یک برنامه کامل سریع باشد، اما به هزینهی مقدار بیشتری کد پایه. شما باید با مدلها، ویوها، قالبها و مسیرهای URL سر و کله بزنید که ممکن است برای تازهکاران کمی سنگین باشد. یک API ساده در Django (با استفاده از Django REST Framework) شبیه به این است:
این ساختار قدرتمند است اما راهاندازی آن نسبت به FastAPI زمانبرتر است. Django فرض میکند شما در حال ساختن یک برنامه کامل هستید، نه فقط API.
برنده: FastAPI برای APIهای سریع؛ Django اگر به یک اکوسیستم آماده نیاز دارید.
۳. مقیاسپذیری
FastAPI: دوستدار میکروسرویسها
طراحی سبک FastAPI آن را برای معماری میکروسرویسها عالی میکند. ساختار محدودی تحمیل نمیکند، بنابراین میتوانید اجزای مختلف را به صورت مستقل مقیاس دهید. به همراه ابزارهایی مثل Docker و Kubernetes، یک ماشین API قدرتمند و کمحجم خواهید داشت.
Django: قهرمان مونولیتیک
Django در برنامههای مونولیتیک که شامل پایگاه داده، منطق و رابط کاربری هست، بسیار خوب عمل میکند. با بهینهسازیهای صحیح (کشینگ، بالانسرها) مقیاسپذیر است اما شکستن آن به میکروسرویسها نیازمند تلاش بیشتری است، خصوصاً از آنجا که ORM آن هنوز به طور کامل async نیست.
۴. امکانات و اکوسیستم
FastAPI: سبک و متمرکز
FastAPI روی APIها متمرکز است. هیچ ORM، موتور قالبسازی یا پنل مدیریت داخلی ندارد — شما باید مواردی مثل SQLAlchemy و Jinja2 را خودتان بیاورید. این باعث شده سبک بماند ولی در اپهای پیچیده نیاز به پیکربندی بیشتری باشد. اکوسیستم آن در حال رشد است، اما در مقایسه با Django هنوز جوان است.
Django: همهچیز در یکجا
فلسفه "همه چیز آماده" Django شامل:
- Django ORM: یک ORM قدرتمند و مستقل از پایگاه داده.
- پنل مدیریت: خودکار ساخته شده و قابل شخصیسازی.
- احراز هویت: مدیریت کاربران داخلی.
- سیستم قالببندی: برای رندر سروری.
با افزودن Django REST Framework (DRF) هم مجموعه کاملی برای API خواهید داشت. اکوسیستم خیلی وسیع است و کتابخانههای زیادی برای هر کاری دارد.
برنده: Django برای برنامههای غنی از امکانات؛ FastAPI اگر سبک و مینیمالیستی میخواهید.
۵. منحنی یادگیری
FastAPI: پیروزی پایتون مدرن
اگر با پایتون مدرن (type hints و async/await) آشنایی دارید، FastAPI بهراحتی قابل یادگیری است. نظر خاصی درباره ساختار پروژه ندارد، پس آزادی عمل بیشتری دارید. مستندات عالی با مثالهای تعاملی دارد.
Django: پیچیدهتر اما راهنما دارد
قواعد Django (مدل-تمپلیت-ویو یا MTV) کمی زمان میبرد تا یاد گرفته شود، به ویژه برای تازهکاران، اما وقتی یاد بگیرید، فریمورک شما را با الگوهای مشخص راهنمایی میکند. مستندات بسیار کامل است و جامعه بزرگی دارد.
برنده: FastAPI برای پایتونیهای حرفهای؛ Django برای کسانی که دنبال ساختار و راهنمایی هستند.
۶. کاربردها
کی از FastAPI استفاده کنیم؟
- ساخت APIهای REST یا GraphQL پرسرعت.
- میکروسرویسها یا برنامههای بدون سرور (serverless).
- اپهای بلادرنگ (مثلاً WebSocket).
- پروژههایی که نیاز به انعطافپذیری و حداقل کدنویسی اضافی دارند.
کی از Django استفاده کنیم؟
- برنامههای فولاستک با پنل مدیریت (مثل CMS، فروشگاه اینترنتی).
- نمونهسازی سریع با زمان محدود.
- پروژههایی که نیاز به امنیت و احراز هویت قوی دارند.
- تیمهایی که روشهای تضمین شده را ترجیح میدهند.
آیا میتوانند با هم کار کنند؟
یک نکته جالب: همیشه لازم نیست یکی را انتخاب کنید. میتوانید Django را به عنوان مونولیت برای برنامه وبتان داشته باشید، و FastAPI را برای نقاط انتهایی (endpoints) پرسرعت API یا میکروسرویسها استفاده کنید. بهطور مثال، Django برای پنل ادمین و فرانتاند و FastAPI برای API آنالیتیکس بلادرنگ. آنها میتوانند از یک پایگاه داده استفاده کنند یا از طریق REST با هم ارتباط برقرار کنند.
حکم نهایی
- FastAPI را انتخاب کنید اگر سرعت، انعطافپذیری و رویکرد مدرن API-محور میخواهید. برای توسعهدهندگانی که عاشق async هستند و مشکلی با ساختن استک خود ندارند، ایدهآل است.
- Django را انتخاب کنید اگر به فریمورک کامل و آماده با راهاندازی کم برای برنامههای سنتی وب نیاز دارید. انتخاب مطمئن و قابل اعتمادی برای پروژههای پیچیده با بخشهای زیاد است.
در نهایت، «بهترین» فریمورک به اهداف پروژه، تخصص تیم و زمان در دسترس شما بستگی دارد. FastAPI و Django هر دو ابزارهای فوقالعادهای هستند — فقط آنکه با سبک کار شما سازگارتر است را انتخاب کنید.
نظر شما چیست؟ آیا از FastAPI یا Django استفاده کردهاید؟ خوشحال میشوم تجربیات شما را بشنوم!
۰
نظرات
نویسنده مقاله: سعید محمدی
کد با می متعهد است که بالاترین سطح کیفی آموزش را در اختیار شما بگذارد. هدف به اشتراک گذاشتن دانش فناوری اطلاعات و توسعه نرم افزار در بالاترین سطح ممکن برای درستیابی به جامعه ای توانمند و قدرتمند است. ما باور داریم هر کسی میتواند با استمرار در یادگیری برنامه نویسی چالش های خود و جهان پیرامون خود را بر طرف کند و به موفقیت های چشم گیر برسد. با ما در این مسیر همراه باشید. کد با می اجتماع حرفه ای برنامه نویسان ایرانی.